عذابی بین دنیا و آخرت

فشار قبر

 

فشار قبر چیست؟

از جمله عذابهای دردناک عالم برزخ، طبق روایات بسیاری همین فشار قبر است که بدن انسان بوسیله ی دو جسم فشار داده می شود یکی بدن مثالی و دیگری بدن دنیوی. و در واقع فشار قبر اولین نقطه ی کیفرهای عالم برزخ است.

 

فلسفه فشار قبر چیست؟

در مورد فلسفه فشار قبر که اعمال آن بر طبق روایات اسلامی حتمی است دو نظر است؛

نظر اول: از آنجایی که وقتی روح از بدن مادی جدا می شود و در یک بدن لطیف و مثالی قرار می گیرد و این بدن مثالی و لطیف در دنیا هم همراه و قرین با همین بدن مادی بوده است و ممزوج و مخلوط با آن، لذا در قبر این جسم مثالی با یک فشار از جسم مادی جدا و کنده می شود و این درد و فشار ناشی و عارض از آن جدایی است. و اما نظر دیگر: این فشار قبر بنا بر روایات برای مؤمنین کفاره ی گناهان و سبک شدن عذاب آخرت آنان است. و برای کافرین هم مکافات اعمال سوء و کفرآمیزشان می باشد.

 

آیا عقل هم این فشار و عذاب را تأیید می کند؟

دلیل عقلی نمی توان بر فشار قبر اقامه نمود چنانچه بسیاری از دانشمندان اسلامی بر این باورند اما روایات فراوانی آن را تأیید می کند.

مرحوم مفید می گوید: برای عذاب قبر، دلیل عقلی نیست بلکه مدرک آن روایات بسیاری است که به ما رسیده است که شخص مؤمن، متنعّم و شخص گنه کار معذّب است.

خواجه نصیرالدین طوسی نیز در تجرید می نویسد: عذاب قبر مسلم است و اخبار متواتر بر آن دلالت می کند.

و همچنین علامه حلّی در شرح تجرید آورده است: اجماع مسلمانان بر مسلّم بودن عذاب قبر است.

آیا تمام انسانها دچار این عذاب و فشار قبر می شوند؟

ابوبصیر می گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم: آیا کسی از فشار قبر نجات می یابد؟ فرمود: پناه می برم به خداوند از آن چه بسیار کم است (یعنی افراد کمی از این فشار رهایی می یابند) و حضرت ادامه می دهند، وقتی رقیه دختر رسول اکرم (ص) به دست عثمان شهید شد، رسول اکرم (ص) بر قبر او ایستاده و سر به آسمان بلند کرد و از خداوند تقاضا کرد که او را مورد محبت خود قرار دهد و خداوند او را از فشار قبر معاف کرد: « قال ابو بصیر: سَمعتُ اَبا عبدالله «ع» یقول: ان رُقیه بنت رسول الله «ص» لمّا ماتَت قامَ رسول الله (ص) علی قبرها، فَرَفَعَ یَدَهُ تلقاء السَّماء و دَمَعَت عَینا، فَقالوُ لَهُ، یا رَسول الله انّا قدرَ عَیناکَ رَفَعتَ رَأسَکَ الی السَّماء و دَمَعتَ عَیناکَ، فَقالَ: انّی سَأَلتُ رَبّی ان یَََهَبَ لی رُقیَّةَ من ضَمَّة القَبر: ابو بصیر گفت: که از امام صادق شنیدم که فرمود: رقیه دختر رسول خدا از دنیا رفت، رسول خدا در کنار قبرش ایستاد و دست مبارک به سوی آسمان برافراشت و اشک از چشمانش فر ریخت، اصحاب عرض کردند یا رسول الله (ص) تو را دیدیم که سر بر آسمان برافراشتی و گریستی، فرمود: من ضعف و ناتوانی رقیه ام را می دانستم لذا از پروردگارم خواستم که رقیه ام را از فشار قبر به من ببخشد.

نمونه ای دیگر از فشار قبر برای مؤمنین که در روایات و در تاریخ ثبت شده است، یکی از صحابه رسول الله (ص) بنام سعد است که پیامبر با پای برهنه جنازه اش را تشیع کردند و خود حضرت او را داخل قبر گذاشته و برایش دعا خواندند. مادر سعد در حالی که ناظر بود، عرض کرد: ای سعد این کرامت گوارایت باد.

حضرت فرمودند: هم اکنون قبر او را فشار داد. صحابه عرض کردند: یا رسول الله (ص) ما امروز چیزهای عجیبی دیدیم و شنیدیم که دلیل هیچکدام را نمی دانیم اینکه شما با پای برهنه تشیع فرمودید و اینکه با این همه تکریم که کردید فرمودید: قبر سعد او را فشار داد این چگونه ممکن است؟ پیامبر فرمودند: اینکه با پای برهنه تشیع کردم چون هفتاد هزار فرشته برای تشییع بدن سعد آمده بود و اینکه گفتم قبر او را فشار داد چون سعد با خانواده اش خود رفتاری نداشت.

روایت دیگری از پیامبر است که می فرماید: «ضَغطَةُ القَبر للمُؤمن کَفّارَة لما کانَ منهُ منَ تَضییع النِّعم»، فشار قبر از برای مؤمن کفاره ی ضایع ساختن نعمتهای خدا توسط خود اوست.  لذا مؤمن و کافر دچار این عذاب و فشار قبر می شوند مگر اندکی که از آن رهایی یابند.

عواملی  که باعث نجات از فشار قبر است :

و اما چیزهایى که سبب نجات از فشار قبر و عذاب آن است بسیار است و ما در اینجا به چند مورد اکتفا مى کنیم .

اول : از حضرت امیرالمؤ منین (ع) روایت شده که هر که در هر جمعه سوره نساء بخواند از فشار قبر ایمن مى شود.

دوم : روایت شده که هر که به خواندن سوره زخرف ادامه دهد حق تعالى او را در قبرش از جانوران زمین و از فشار قبر ایمن گرداند.

سوم : از حضرت صادق (ع) منقول است که هر که بمیرد ما بین زوال روز پنج شنبه تا زوال روز جمعه حق تعالى او را از فشار قبر پناه دهد.

چهارم : از حضرت امام رضا (ع) منقول است که فرمود بر شما باد به نماز شب ، نیست بنده اى که آخر شب برخیزد و بجا آورد هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت وتر و در قنوت وتر هفتاد مرتبه استغفار کند تا آنکه او را از عذاب جهنم و قبر پناه داده شود و عمرش ‍ طولانى و زندگیش وسیع گردد.

پنجم : از حضرت رسول صلى الله علیه و آله مرویست : هر که (الهیکم التکاثر) را در وقت خواب بخواند، از عذاب قبر نگه داشته شود.

ششم : آنکه در هر روزى ده مرتبه ((اعددت لکل هول لا اله الا الله )) (تا آخر) بخواند، از عذاب قبر نگه داشته شود.

هفتم : آنکه در نجف اشرف دفن شود، زیرا از خواص تربت شریف آن است که عذاب قبر و حساب منکر و نکیر از کسى که در آن مدفون شود ساقط مى شود.

هشتم : از چیزهایى که نافعست براى رفع عذاب قبر، گذاشتن جریدتین یعنى دو چوب تر است با میت . و روایت شده که عذاب از میت مادامى که آن چوب تَر است برطرف مى شود. و نیز روایت شده که حضرت رسول صلى الله علیه آله بر قبرى گذشتند که صاحب آن عذاب مى شد. پس ‍ حضرت طلبیدند جریده یعنى شاخ درختى که برگش را کنده بودند دو نصف کرد، نصفى را زیر سر میت گذاشت و نصف دیگر را زیر پاهاى او. و نیز آب پاشیدن بر قبر سودمند است زیرا مادامى که ترى در خاک قبر باشد عذاب از صاحب آن برداشته مى شود.

نهم : آنکه روز اول رجب ده رکعت نماز بخواند در هر رکعت یک مرتبه حمد و سه مرتبه توحید تا از فتنه قبر و عذاب روز قیامت محفوظ بماند. و در شب اول ماه رجب بعد از نماز مغرب ، بیست رکعت با حمد و توحید خواندن براى رفع عذاب قبر نافع است .

دهم : آنکه چهار روز از ماه رجب روزه بگیرد، و همچنین است روزه گرفتن دوازده روز از شعبان .

یازدهم : از چیزهائى که سبب نجات از عذاب قبر است خواندن سوره (تبارک الملک ) است بالاى قبر میت ؛ چنانکه قطب راوندى از ابن عباس ‍ نقل کرده که مردى خیمه اى روبروى قبرى بر پا کرد و ندانست که آن ، قبر است ؛ پس خواند سوره (تبارک الذى بیده الملک ) را. آنگاه شنید صیحه زننده اى که گفت : این سوره نجات بخش است . پس این مطلب را به حضرت رسول صلى الله علیه و آله عرض کرد. آن حضرت فرمود: آن سوره نجات دهنده از عذاب قبر است . و شیخ کلینى از حضرت امام محمد باقر (ع) روایت کرده که فرمود: سوره ملک مانعه است ، یعنى از عذاب قبر منع مى کند.

دوازدهم : از دعوات راوندى نقل شده که حضرت رسول خدا فرمود: هر کس نزد قبر میتى که دفن شده بایستد و سه مرتبه بگوید: اللهم انى اساءلک بحق محمد و آل محمد ان لا تعذب هذا المیت خداوند تا روز دمیدن در صور عذاب از میت را بر مى دارد.

سیزدهم : شیخ طوسى در ((مصباح المتهجد)) از حضرت رسول صلى الله علیه و آله روایت کرده که هر که در شب جمعه دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت حمد و پانزده مرتبه ((اذا زلزلت )) را بخواند حق تعالى او را از عذاب قبر و از هولهاى روز قیامت ایمن بدارد.

چهاردهم : و نیز از براى رفع عذاب قبر خواندن سى رکعت نماز در شب نیمه رجب نافع است که در هر رکعت حمد یک مرتبه و توحید ده مرتبه ، بخواند و همچنین است در شب شانزدهم و شب هفدهم رجب ، و نیز آنکه در شب اول شعبان صد حمد و توحید و صد رکعت نماز بخواند و چون از نماز فارغ شود پنجاه مرتبه توحید را بخواند و آنکه در شب بیست و چهارم شعبان دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت حمد یک مرتبه ((اذا جاء نصر الله )) ده مرتبه بخواند، و براى روز نیمه رجب پنجاه رکعت به حمد و توحید و فلق و ناس وارد است که براى رفع عذاب قبر نیز نافع است مانند صد رکعت نماز شب عاشورا.

 

منبع:

rasekhoon.net

yamojir.com