چگونگی نزول قرآن از دیدگاه قرآن

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

من دو چیز در میان شما باقى گذاشتم، تا وقتى که به آن دو چنگ زنید هرگز گمراه نخواهید شد: یکى قرآن، دیگرى خاندانم.

جامع الاخبار و الآثار کتاب القرآن، ج 1، ص 94.

مقدمه

قرآن کریم، بهترین و زیباترین کلامی است که خداوند حکیم نازل کرده است. قرآن، ماندگارترین اثر وحیانی است که از ملکوتِ آسمان بر زمین فرود آمده و عظیم ترین و کامل ترین، دین را برایِ بشریّت به ارمغان آورده است. یکی از محورهای مهمِ مباحث علوم قرآنی، بحث نزول قرآن، چگونگی آن، زمان و مدّت نزول، انواع و مراتب نزول قرآن است. بعد از بیان چند بحث مقدماتی به بحث نزول قرآن، می پردازیم.

4 ویژگی بارز شب قدر

ثواب الأعمال ـ به نقل از محمّد بن مسلم ـ :

حمران از امام باقر علیه السلام درباره معناى آیه «ما آن را در شبى فرخنده نازل کردیم» سؤال کرد حضرت فرمود : آرى، منظور شب قدر است. آن شب، همه ساله در دهه آخر ماه رمضان قرار دارد و قرآن جز در شب قدر نازل نشده است. خداوند عزّ و جلّ مى فرماید: «در آن شب هر کارى [به نحوى ]استوار، فیصله مى یابد». [سپس ]فرمود: در شب قدر هر چیزى، از خیر و شرّ یا طاعت و معصیت یا ولادت مولودى یا مرگ کسى یا روزى اى، که در آن سال تا شب قدر سال آینده تحقق مى یابد، مقدّر مى شود. آنچه در آن شب مقدّر و حکم شود، حتمى است و البته مشیّت و خواست خدا در آن دخالت مى کند

حمران مى گوید: عرض کردم: «شب قدر، بهتر از هزار ماه است»، مقصود چه چیزِ شبِ قدر است؟ فرمود: کار شایسته در این شب، مانند نماز و زکات و انواع کارهاى نیک، از کارى که در هزار ماهِ بدون شب قدر صورت گیرد، برتر و بهتر است. و اگر نبود که خداوند حسنات مؤمنان را مضاعف مى کند، ایشان [به کمال فضیلت و ثواب ]نمى رسیدند، ولى خداوند عزّ و جلّ، حسنات آنان را مضاعف مى گرداند.

ثواب الأعمال : 92/11.

 با گذران شب و روز؛ ماهها و سالهای متوالی شکل می گیرند. خواه ناخواه ایام و اوقات سپری می شوند. اما آنچه در این میان حائز اهمیت است نحوه سپری شدن آنهاست. کوله باری مملو از دستاوردهای مادی و معنوی حاصل بهره مندی از زمان و فرصت هاست.