تواضع و فروتنی

قرآن

...عِبَادُ الرَّحْمنِ الَّذِینَ یمْشُونَ عَلَی الْارْضِ هَوْناً وَ اذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَاماً

بندگان(خاصّ خداوند) رحمان، کسانی هستند که با آرامش و بی تکبّر بر زمین راه می روند؛ و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند(و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها سلام می گویند(و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند).

(سوره فرقان، آیه 63)

تواضع و فروتنی
ناگفته پیداست که تواضع و فروتنی نقطه مقابل تکبّر و فخرفروشی است و جدا سازی بحثهای کامل این دو از یکدیگر مشکل یا غیر ممکن است و لذا هم در آیات و روایات اسلامی و هم در کلمات بزرگان اخلاق این دو به یکدیگر آمیخته شده است، نکوهش از یکی ملازم تمجید و ستایش از دیگری است و ستایش از یکی همراه با نکوهش از دیگری می باشد، درست مثل اینکه بحث های مربوط به ستایش و تمجید از علم جدای از نکوهش از جهل نیست و نکوهش از جهل همراه ستایش علم است. با این حال مفهوم این سخن آن نیست که ما بحث های مربوط به تواضع را نادیده گرفته و به آنچه در بحث زشتی تکبّر و استکبار گفته شده بسنده کنیم. بخصوص اینکه نسبت بین تکبّر و تواضع به اصطلاح نسبت میان ضدّین است نه وجود و عدم. هم تکبّر یک صفت وجودی است و هم تواضع و هر دو در مقابل یکدیگر قرار دارند، نه از قبیل وجود و عدم که سخن از یکی الزاماً همراه با نفی دیگری باشد. در روایات اسلامی نیز به این معنی اشاره شده است از جمله از علی علیه السلام می خوانیم: «ضَادُّوا الْکبْرَ بِالتَّواضُعِ؛ به وسیله تواضع با تکبّر که ضدّ آن است مقابله کنید».[1]

فضائل اخلاقی بندگان خاص
در آیه 63 سوره مبارکه فرقان اشاره به اوصاف برجسته و فضائل اخلاقی گروهی از بندگان خاصّ خداست که در طی آیات سوره فرقان از آیه 63 تا آیه 74 دوازده فضیلت بزرگ برای آنها ذکر شده است و جالب اینکه نخستین آنها همان صفت تواضع است، این نشان می دهد همان گونه که «تکبّر» خطرناک ترین رذایل است، تواضع مهم ترین یا از مهمترین فضائل می باشد، می فرماید: «بندگان خاص خداوند رحمان کسانی هستند که با آرامش و بی تکبّر بر زمین راه می روند»(وَ عِبَادُ الرَّحْمنِ الَّذِینَ یمْشُونَ عَلَی الْارْضِ هَوْناً). «هون» به معنی نرمی و آرامش و تواضع است... یعنی آنها چنان آرام و متواضعند که گویی عین تواضع شده اند و به همین دلیل در ادامه آیه می فرماید: «وَ اذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَاماً؛ و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند(و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها سلام می گویند(و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند)». و در آیه بعد از آن سخن از تواضع آنها در برابر ذات پاک خداست می فرماید: «وَ الَّذِینَ یبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیاماً؛ آنها کسانی هستند که شبانگاه برای پروردگارشان سجده و قیام می کنند(و به بندگی و عبادت می پردازند)»...ناگفته پیداست که منظور از الَّذِینَ یمْشُونَ عَلَی الْارْضِ هَوْناً این نیست که فقط راه رفتن آنها متواضعانه است، بلکه منظور نفی هرگونه کبر و خودخواهی است که در تمام اعمال انسان و حتّی در کیفیت راه رفتن که ساده ترین کار است آشکار می شود، زیرا ملکات اخلاقی همیشه خود را در لابه لای گفتار و حرکات انسان نشان می دهند تا آنجا که در بسیاری از مواقع از چگونگی راه رفتن انسان می توان به بسیاری از صفات اخلاقی او راه برد. آری عِبَادُ الرَّحْمنِ(بندگان خاص خدا) نخستین نشانشان همان تواضع است، تواضعی که در تمام ذرّات وجودشان نفوذ کرده و حتّی در راه رفتن آنها آشکار است و اگر می بینیم خداوند در آیه 37 سوره اسراء به پیامبرش دستور می دهد «وَ لَاتَمْشِ فِی الْارْضِ مَرَحاً؛ روی زمین با تکبّر راه مرو» منظور فقط راه رفتن نیست بلکه هدف، تواضع در همه کار است که نشانه بندگی و عبودیت خداست.

پی نوشت ها:
[1] . تصنیف غررالحکم، حدیث 5148، صفحه 249، و شرح غررالحکم، صفحه 232، شماره 5920

منبع:

hawzah.net

/هیئت محبان المهدی(عج)

رابطه شب قدر با امام زمان (عج)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

هرکس ماه رمضان را با ایمان و توجه روزه بگیرد، خداوند گناهان گذشته او را مى آمرزد و نیز هر کس شب قدر را با ایمان و توجه نماز گزارد، خداوند گناهان گذشته او را مى آمرزد.

بحار الأنوار، ج 93، ص 336؛ امالى طوسى، ج 1، ص 149.

شب قدر
خداوند متعال در چهارمین آیه سوره مبارکه قدر می‌فرماید:
تنزّل الملائکة و الرّوح فیها بإذن ربهّم من کلّ أمرٍ؛ فرشتگان و روح، در آن شب به دستور پروردگارشان با هر فرمانی (برای تقدیر هر کاری) فرود آیند. (1)

چگونگی نزول قرآن از دیدگاه قرآن

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

من دو چیز در میان شما باقى گذاشتم، تا وقتى که به آن دو چنگ زنید هرگز گمراه نخواهید شد: یکى قرآن، دیگرى خاندانم.

جامع الاخبار و الآثار کتاب القرآن، ج 1، ص 94.

مقدمه

قرآن کریم، بهترین و زیباترین کلامی است که خداوند حکیم نازل کرده است. قرآن، ماندگارترین اثر وحیانی است که از ملکوتِ آسمان بر زمین فرود آمده و عظیم ترین و کامل ترین، دین را برایِ بشریّت به ارمغان آورده است. یکی از محورهای مهمِ مباحث علوم قرآنی، بحث نزول قرآن، چگونگی آن، زمان و مدّت نزول، انواع و مراتب نزول قرآن است. بعد از بیان چند بحث مقدماتی به بحث نزول قرآن، می پردازیم.

4 ویژگی بارز شب قدر

ثواب الأعمال ـ به نقل از محمّد بن مسلم ـ :

حمران از امام باقر علیه السلام درباره معناى آیه «ما آن را در شبى فرخنده نازل کردیم» سؤال کرد حضرت فرمود : آرى، منظور شب قدر است. آن شب، همه ساله در دهه آخر ماه رمضان قرار دارد و قرآن جز در شب قدر نازل نشده است. خداوند عزّ و جلّ مى فرماید: «در آن شب هر کارى [به نحوى ]استوار، فیصله مى یابد». [سپس ]فرمود: در شب قدر هر چیزى، از خیر و شرّ یا طاعت و معصیت یا ولادت مولودى یا مرگ کسى یا روزى اى، که در آن سال تا شب قدر سال آینده تحقق مى یابد، مقدّر مى شود. آنچه در آن شب مقدّر و حکم شود، حتمى است و البته مشیّت و خواست خدا در آن دخالت مى کند

حمران مى گوید: عرض کردم: «شب قدر، بهتر از هزار ماه است»، مقصود چه چیزِ شبِ قدر است؟ فرمود: کار شایسته در این شب، مانند نماز و زکات و انواع کارهاى نیک، از کارى که در هزار ماهِ بدون شب قدر صورت گیرد، برتر و بهتر است. و اگر نبود که خداوند حسنات مؤمنان را مضاعف مى کند، ایشان [به کمال فضیلت و ثواب ]نمى رسیدند، ولى خداوند عزّ و جلّ، حسنات آنان را مضاعف مى گرداند.

ثواب الأعمال : 92/11.

 با گذران شب و روز؛ ماهها و سالهای متوالی شکل می گیرند. خواه ناخواه ایام و اوقات سپری می شوند. اما آنچه در این میان حائز اهمیت است نحوه سپری شدن آنهاست. کوله باری مملو از دستاوردهای مادی و معنوی حاصل بهره مندی از زمان و فرصت هاست.